Umetnički dijalozi niz Dunav: Od Apatina do Kladova

Radovi Pavla Makova i Čedomira Vasića u Viminacijumu

Fotografije: iz arhive festivala

Ove godine Festival savremene umetnosti se odvija pod centralnom temom Percepcija savremenosti. Osim istoimene centralne izložbe održaće se i niz postavki pod imenom Umetnički dijalozi niz Dunav: od Apatina do Kladova. Na izložbama i manifestacijama koje se postavljaju u osam gradova i mesta niz Dunav u Srbiji (Apatin, Banoštor, Novi Sad, Sremski Karlovci, Beograd, Viminacijum, Veliko Gradište, Kladovo) uspostaviće se svojevrsni umetnički dijalozi srpskih umetnika sa umetnicima iz podunavskih zemalja. Za ove izložbe su selektovani radovi onih umetnika koji reflektuju umetničke aktuelnosti, ali i ona dela koja se „uklapaju“ svojevrsni genius loci  odabranih lokacija.

Prva izložba iz serije Umetnički dijalozi niz Dunav: od Apatina do Kladova je postavljena 27. juna 2019. godine u poznatom Arheološkom nalazištu Viminacijum (u blizini Starog Kostolca, 12 km od Požarevca). Viminacijum postoji od prvog do početka sedmog veka. Bio je jedan od najznačajnijih legijskih logora na Dunavu, a izvesno vreme i glavni grad rimske provincije Gornje Mezije, koja je obuhvatala najveći deo današnje Srbije, Severne Makedonije i severozapadne Bugarske.

Radovi Pavla Makova (Ukrajina) i Čedomira Vasića (Srbija) su mimikrijski inkorporirani u  stalnu muzejsku postavku u zgradi Domvs Scientiarivm koja je izgrađena u stilu rimske vile rustike. Takođe, važno je naglasiti da su se ostvarenja Makova i Vasića „uklopila“ u koncepcijski duh pozorišnog Viminacijum festivala  naslovljenog Mitovi – stari i novi, koji se upravo u tom terminu odražavao u objektima ovog arheološkog parka.

Pavlo Makov je prezentovao svoju umetničku knjigu DO-PO (2018). Radeći u tehnici grafike i bakropisa, on stvara temeljno crtane izglede vrtova, gradova – stvarnih i utopijskih. Precizni plan – crteži grada i crteži iz skicen bloka pretvaraju se u vektorske prikaze, pozicionirane na obe strane otvorene knjige, isprepletene zajedničkim rutama. U svojoj umetničkoj knjizi DO-PO Makov konfrontira idealizovani izgled velikog grada sa crtežima iz svoje džepna beležnice, stvarajući tako prostore  između stvarnosti i sna.  Otvorena knjiga Makova i ekran sa animiranom video- prezentacijom crteža iz ove knjige-mape, postavljena je neposredno uz veliku maketu Viminacijuma. Tako je u ambijentu viminacijumskog muzeja uspešno ostvarena provokativna relacija ovovremenskog promišljanja sveta Pavla Makova sa artefaktima iz  „duboke“ istorije kojima se otvaraju novi prostori metaforičkih slutnji i zaklučaka. Čedomir Vasić je neonski crtež figure osnivača rimskog carstva, Oktavijana Avgusta, (Bez naziva, 1992-2019, instalacija, neonske cevi i svetlo, televizor, žica) postavio u ambijent viminacijumskog muzeja, u dvorani sa likovima 17 rimskih careva koji su rođeni na teritoriji današnje Srbije. Ovakvom kontekstualizacijom svog dela umetnik je sugerisao imaginarnu vezu osnivača carstva i „ovdašnjih“ rimskih careva – nastojeći da inicira višesmisleno promišljanje čitavog spleta arheoloških, istorijskih, naučnih, filozofskih, simboličkih, metaforičkih, estetskih i etičkih napomena. Tim kontekstualizovanjem vlastite prostorne instalacije, umetnik je otvorio raspravu o mogućnosti savremenog (re)inetrpretiranja sveta kako bi se došlo do novih suštinskih sagledavanja dijalektičkog karaktera sveta u kome živimo.

Ostvarenja dvojice umetnika su ovom postavkom dovedena u svojevrsni dijaloški odnos koji je kompatibilan i inkorporiran u duh viminacijumskog nalazišta. Istovremeno, dva sasvim različita umetnička stava su dovedena u blizak odnos zahvaljujući komplementarnim reminiscencijama na fenomene istorijskog kontinuiteta, jer je izložbenim konceptom ostvaren svojevrsni vremenski preplet kojim se razotkrivaju nove relacije, uslojene napomene i zaključci.

Pavlo Makov je rođen 1958. u Sankt Peterburgu (Rusija). Živi i radi u Harkovu (Ukrajina). Diplomirao je na Krimskom umetničkom fakultetu, odsek slikarstvo (Simferopolj, Ukrajina) 1979; na Sankt Peterburgskoj akademiji umetnosti 1978; te na Harkovskom umetničkom i industrijskom institutu (1984). Član je Nacionalne unije umetnika Ukrajine; član je Kraljevskog društva slikara-grafičara (London); dopisni član Ukrajinske umetničke akademije, od 2006. godine. Pavlo Makov je učesnik i dobitnik nagrada na brojnim grafičkim izložbama u Ukrajini i inostranstvu.  Autor je i učesnik u umetničkim projektima u Ukrajini i inostranstvu. Njegova dela se nalaze u muzejskim zbirkama u Ukrajini, Rusiji, Mađarskoj, Italiji, Španiji, Velikoj Britaniji, SAD i drugim zemljama.      

Čedomir Vasić je rođen u Beogradu 1948. godine. Završio je Akademiju za likovne umetnosti u Beogradu gde je i magistrirao 1973. godine. Kao stipendista Fulbrajtovog programa proveo je školsku 1975/76. godinu usavršavajući se na Kalifornijskom univerzitetu u Santa Barbari i Los Anđelesu gde je studirao video i kompjutersku umetnost. Izlaže od 1969. godine. Priredio je velik broj samostalnih izložbi i učestvovao na brojnim grupnim postavkama  u zemlji i inostranstvu. Bavio se pedagoškim radom na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, na Fakultetu dramskih umetnosti,  a sa Vladanom Radovanovićem  je osnovao Interdisciplinarne umetničke studije pri Univerzitetu umetnosti gde je bio profesor na grupi za višemedijsku umetnost. Bio je rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu (2004-2009). Dobitnik je brojnih uglednih nagrada i priznanja za svoj umetnički i pedagoški rad. Živi i radi u Beogradu. 

IZLOŽBA UMETNIČKIH ZASTAVA MAĐARSKIH I SRPSKIH AUTORA

Umetnici: Nora Fekete, Andrea Rutkai, Marta Makai, Ester Šoptei, Vila Stajner, Andrea Silađi (Mađarska) i Goran Despotovski, Bosiljka Zirojević Lećić, Danica Bićanić, Danica Jevđović (Srbija)

Zahvaljujući saradnji galerije Bel Art iz Novog Sada i Centra za kulturu Kladovo, zastave mađarskih i srpskih umetnika su izložene u Kladovu od 11. do 25. jula 2019. Radi se o specifičnoj izložbenoj manifestaciji, jer, učesnici nastoje da svojim autorskim rešenjima istaknu zastave koje govore prevashodno o estetskim i etičkim napomenama. Svi ovi umetnici su svesni činjenice da je zastava simbolička tvorevina koja zahteva poštovanje. Jer, one su uvreženi simbol organizovanog društva, znak identiteta i raspoznavanja. Prema Rečniku simbola “zastava je znak zaštite koja je pružena ili se za nju moli”. Zbog toga se steg ili barjak podiže iznad glave i tako upućuje poziv nebu. U hrišćanstvu barjak simboliše pobedu uskrslog i proslavljenog Hrista. Istovremeno, u brojnim kulturama, zastava nije samo amblem određene organizacije nego je veoma često znamenje koje simboliše suštinski karakter onoga koga zastava predstavlja, ko zastavu nosi i čuva.

Zastave mađarskih i srpskih umetnika koje su prikazane u Kladovu pružaju jedan mogući pogled na dešavanja u aktuelnoj umetnosti. Danas se često umetnost prezentuje kao spektakl, kao predstava, kao otvorena manifestacija. Na ovoj izložbi vidimo zastave kao likovno rešenje, zastave koje komuniciraju sa etničkim i folklornim korenima, zastave koje nose direktnu pisanu poruku, zastave čiji se izgled menja u zavisnosti od atmosferskih prilika, zastave koje se bave sudbinom čoveka u savremenom društvu. Zbog broja mađarskih  i srpskih umetnika ovaj dijalog je pretvoren u svojevrsni „razgovor“ u kojem, kako je to napisao Đerđ Konrad: „zastave predstavljaju umetničke tvorevine sa osobenim, ličnim stilom i načinom izražavanja. Njihova tema je slobodna, ona predočava način razmišljanja umetnika u znakovima, simbolima. Dosetljivim, svežim idejama, formama, često zaprepašćujućom upotrebom materijala – one stvaraju prizor definisane snage i time našu neposrednu okolinu, naš grad u kome živimo, čine lepšim, svežijim i punijim značenja…“